Na een schoonmaakopleiding stopt scholing niet

Een tijdje terug werd ik via de SVS bij een schoonmaakbedrijf ingevlogen omdat het bij een kritische opdrachtgever niet goed liep. De opdrachtgever dreigde met opzeggen als er niets zou veranderen. Ik vind dit leuke opdrachten en een fijne uitdaging om samen met het schoonmaakbedrijf het tij te keren. Er samen voor te zorgen dat de opdrachtgever weer blij is met het zittende schoonmaakbedrijf. Als het ware de achterdeur die op een kier staat weer te sluiten.

Weerstand

De aanvang van mijn werkzaamheden verliep een beetje stroef. De leidinggevende had van zijn directie de opdracht gekregen mij te ontvangen, een rondleiding door het bedrijf te geven en mij van alle benodigde informatie te voorzien. De ontvangst door de leidinggevende was uiterst koel. Het was duidelijk dat hij er niet om had gevraagd dat er iemand in zijn keuken kwam kijken. Hij deed zijn best en er was hier gewoon sprake van een lastige en kritische klant.Ik stelde de leidinggevende op zijn gemak door hem te vertellen: ” Het is niet mijn bedoeling je onderuit te halen. Ik wil samen met je kijken wat er aan de hand is”.

Trots

Toen het ijs wat ontdooide vertelde de leidinggevende er best wel trots op te zijn dat hij hier leiding mocht geven. En terecht dacht ik want het betreft een object met aanzien. De leidinggevende was ooit voor een ander schoonmaakbedrijf op dit object begonnen als schoonmaker. Tijdens een contractwissel was hij net als zijn andere collega’s overgenomen door het huidige schoonmaakbedrijf en door hun na korte tijd benaderd of hij leidinggevende wilde worden. Hij vertelde ook dat er vlak voor de wisseling van schoonmaakbedrijf een basis schoonmaakopleiding was geweest voor alle medewerkers. Iedereen inclusief hijzelf had het diploma gehaald en door het schoonmaakbedrijf werden ze verrast met taart bij de koffie en een bos bloemen.

Samen met de leidinggevende liep ik het bedrijf door. Tijdens de rondleiding spraken we met diverse schoonmakers. Ik gaf mijn oren en ogen goed de kost om een goed beeld te krijgen. Ik kende het probleem van de opdrachtgever en wilde nu zelf een duidelijk beeld van binnenuit krijgen.

Wat mij tijdens de rondleiding opviel was dat de schoonmakers hun materialen niet op de juiste manier gebruikten. De werkwagens zagen er rommelig uit en de werkkasten waren vies. Wat mij verder opviel waren vloeren die er streperig en vlekkerig uitzagen. Ook zag ik vieze voegen in het sanitair en de toiletten roken naar te gaar gekookte bloemkool.

Wat ik al gehoord had klopte. Het pand was niet schoon. Ik had via het schoonmaakbedrijf gehoord dat alle schoonmakers hun basisdiploma hadden. Ik moest de knelpunten in kaart brengen en op basis daarvan een op maat opfris cursus verzorgen. Natuurlijk verzorg ik met plezier een opfriscurus. Op dit pand zou dit echter op de langere termijn niet volstaan. Voor verandering is er meer nodig.

Wat ik langere tijd op meer onbewust niveau weet is dat eenmalig een schoonmaakopleiding niet genoeg blijvend effect scoort. Het beeld dat ik voorgeschoteld kreeg tijdens mijn rondleiding op het pand was best wel confronterend. Iedereen had redelijk recent de basis opleiding gevolgd, echter niemand maar dan ook niemand werkte op een professionele manier.

De mensen werkten met mooie professionele middelen en materialen. Ze werden echter verkeerd gebruikt. Niemand werkte met respect voor het eigen lichaam en bijvoorbeeld het simpel vouwen van een doek zag ik nergens. Zoals ik het noem de oude wijven propjesmethode zag ik overal met enthousiasme uitgevoerd worden.

De gemiddelde schoonmaker maakt schoon op de manier zoals hij/zij ooit heeft geleerd van zijn ouders of verzorgers. Iets wat je in je jonge jaren hebt geleerd zit diep geworteld. Niet alleen in overtuiging maar ook in praktische uitvoering. Een overtuiging of handeling die je al jaren op dezelfde manier uitvoert verander je niet zo maar. Veranderen vergt tijd, inzicht en daarmee de bereidheid om te veranderen. Wat ik vaak tijdens mijn trainingen laat zien is een video over fietsen. In deze video is de draai richting van het stuur omgedraaid. De gevolgen zijn enorm, je kunt niet meer fietsen. Om de nieuwe manier van sturen te leren en weer goed te kunnen fietsen heeft de degene in de video een half jaar nodig. Hier kun je de video zien.

Een schoonmaker die net binnen een schoonmaakbedrijf is begonnen gaat de schoonmaakwerkzaamheden uitvoeren zoals hij ooit van zijn moeder heeft geleerd. Op een huishoudelijke manier dus. Laat hier nou de basis zijn van ik denk 98% van alle schoonmaak problemen. Huishoudelijk schoonmaken verschilt wezenlijk van professioneel schoonmaken.

De schoonmaker is al een tijdje aan het werk op het pand. Hij heeft redelijk zijn draai gevonden. In de CAO staat iets over een verplichte opleiding dus sturen we de medewerker op cursus.

In 5 of 6 lessen à drie uren wordt de schoonmaker geleerd hoe hij professioneel moet schoonmaken. Aansluitend vindt het examen plaats. In relatief korte tijd wordt de schoonmaker klaar gestoomd om examen te kunnen doen. Tijdens de schoonmaakopleiding heeft hij geleerd dat het doekje gevouwen moet worden en dat er niet te veel pols bewegingen bij het schoonmaken gemaakt mogen worden. Ook is er nog iets voorbij gekomen over dat je in de juiste houding moet werken en oh ja als je wc gaat ontkalken moet je een veiligheidsbril dragen. Hoe dichter de datum van het examen nadert hoe groter de factor stress ervaren wordt.

Dan is er het moment van examen. Opgelucht gaat de schoonmaker na het examen naar huis. Het examen was best wel snel gegaan en de examinator bleek best wel een aardig persoon te zijn die de zenuwachtige examen kandidaat op haar gemak had gesteld. Twee weken later ligt de uitslag op de deurmat. Hoera geslaagd.

Zo, het examen zit er weer op. Over naar de orde van de dag. De schoonmaker gaat in veel gevallen op korte of iets langere termijn weer schoonmaken op de manier zoals hij/zij dat altijd heeft gedaan. Hoe kan dat nou hoor ik leidinggevenden wel eens zeggen, dit terwijl ik vaak zie dat ze de mensen aan wie ze leiding geven geen goede uitleg geven.

Persoonlijk vind ik het helemaal niet vreemd dat de schoonmakers na het examen heel gauw weer in hun oude gewoonten vervallen. Het veranderen van een oude gewoonte is geen gemakkelijke opgave. Ik vind dan ook dat vooraf aan de schoonmaakopleiding de vraag gesteld dient te worden: wat is je doelstelling als bedrijf dat je je schoonmakers gaat opleiden?

A: Worden schoonmakers opgeleid om aan de CAO eis te voldoen?

B: Worden schoonmakers opgeleid omdat we;

• ze waarderen?
• gezondere schoonmakers aan het werk willen hebben?
• schoonmakers willen hebben die nadenken?
• de gewenste kwaliteit willen leveren?
• rust op het pand willen hebben waar we schoonmaken?
• continuïteit op het pand willen hebben waar we schoonmaken?
• de manager van de klachten afdeling willen kunnen ontslaan?

Kies je voor optie A; gefeliciteerd dan heb je aan je verplichting voldaan. Als dat van te voren je enige doelstelling was dan is er niets aan de hand. Zijn je verwachtingen echter hoger gespannen dan leert mijn ervaring dat je uiteindelijk teleurgesteld zult zijn.

Kies je voor optie B; hier word ik blij van. Echter als je denkt dat je na de basisopleiding schoonmaken klaar bent dan zul óók jij uiteindelijk teleurgesteld zijn over het feit dat er weinig is veranderd na de opleiding

Door druk vanuit de markt is er steeds minder tijd voor het opleiden van schoonmakers. In korte tijd moeten de cursisten voor het examen klaar gestoomd worden. Als trainer ben je natuurlijk verantwoordelijk voor het slagingspercentage en lig je er uit als er te weinig mensen slagen. Dus als trainer doe je je uiterste best zodat de cursisten klaar zijn voor het examen.

Helaas is er minder en minder tijd ingeslopen om terdege het stuk theoretische vakkennis bij te brengen aan de cursisten. Hier ligt volgens mij het eerste punt van het probleem dat er niets verandert na de opleiding. Zoals ik eerder al zei is verandering niet gemakkelijk. Leg bijvoorbeeld je autosleutel maar eens op een andere plaats neer dan waar je hem altijd neerlegt. Gegarandeerd dat je morgen naar de verkeerde plek loopt om je sleutel te pakken. Dat duurt nog wel even voordat je automatisch naar de nieuwe plek loopt om je sleutel te pakken.

Schoonmaken is een vak en derhalve nogal wat complexer te veranderen dan het simpelweg neerleggen van een sleutel op een andere plaats. Veranderen begint bij de bereidheid om te veranderen. Met simpelweg zeggen er moet wat veranderen bereik je niets, dit is slechts een loze kreet. Om verandering te bewerkstelligen zullen mensen moeten weten waarom er iets moet veranderen. Tot inzicht gebracht moeten worden dat de verandering ook voor hun goed is, dat ze er zelf profijt van hebben. Deze stappen gaan vooraf aan de bereidheid om te veranderen.

De basis schoonmaakopleiding is grotendeels gericht op praktische uitvoering van de werkzaamheden. Je moet je doekje vouwen, je moet in deze houding staan, in deze volgorde werken, enzovoort, enzovoort. Tijd om uit te leggen waarom dit zo moet ontbreekt vaak. Door de korte tijd waarin de opleiding gegeven moet worden en vaak ook door taalproblemen. Doordat mensen niet de theoretische kennis hebben waarom iets op een bepaalde manier uitgevoerd dient te worden is hetgeen ze doen tijdens een examen een aangeleerd trucje. Is het trucje tijdens het examen goed toegepast dan zal de schoonmaker het diploma behalen, echter na het examen zal hij/zij gewoon weer op de oude manier gaan werken. Het examen is slechts een momentopname. De schoonmaker voldoet aan de toets en eindtermen en daarmee is de kous af.

Als je hebt gekozen voor optie B waarom je schoonmakers een schoonmaakopleiding wilt laten volgen, dan wil je meer dan een aangeleerd trucje. Na de basis opleiding mag scholing niet stoppen als je een blijvende verandering wilt in de manier van werken van de schoonmakers. Verandering vraagt om een blijvende inspanning. Een aanhoudende inspanning om de medewerkers tot inzicht te laten komen dat een andere manier van werken beter is voor hun en ook voor het bedrijf.

Ik ben er van overtuigd dat als je een betere manier van werken binnen je bedrijf wilt bereiken je een permanent programma van scholing moet aanbieden. Zowel theoretisch als praktisch, deze twee gaan hand in hand. De leidinggevenden binnen het bedrijf zullen als eerste alle ins en outs moeten weten en zelf overtuigd moeten zijn over de goede manier van werken. Deze manier van werken kunnen ze dan monitoren bij hun medewerkers. Bijsturen waar nodig en een gemeend compliment geven waar het goed gaat. Hierdoor zal er een mind switch optreden bij de schoonmakers en zullen ze met respect voor hun lichaam gaan werken. Daarnaast zullen ze beter gaan communiceren en klantgerichter gaan werken.

Ook vind ik het een goede zaak als je periodiek een deskundige van buiten haalt die je schoonmakers monitort op de werkvloer. De bevindingen rapporteert en bijschoolt waar dat nodig is. Een goed voorbeeld van permanente scholing vind ik het, SVS-TrEx – Permanente ontwikkeling van schoonmaakmedewerkers, programma. Schoonmakers worden na de basis schoonmaakopleiding niet losgelaten, maar regelmatig gevolgd om blijvend op een hoog niveau te kunnen presteren.

Doe je bedrijf en je klant een groot plezier. Neem een schoonmaakopleiding serieus. Schoonmaken is een vak. Een vak vraagt om permanente educatie.