Leiden of een lijdensweg, wat kies jij?

Je mag hier ook lezen; ik krijg de mensen die bij mij passen op dit moment.

Hoe kan het dat er leidinggevenden zijn binnen de schoonmaakbranche bij wie alles van een leien dakje gaat en die rust uitstralen? Hoe kan het dat er leidinggevenden zijn die zich de benen onder hun kont vandaan rennen en die constant omgeven zijn door chaos?

Hier zijn boeken vol over geschreven en menig trainer heeft er een vermogen aan verdiend. Met name de tweede groep is een goudmijn. Oneindige mogelijkheden in het delven van managers-ellende. Eindeloze cursusmogelijkheden in het aanleren van trucjes om de mensen om hen heen te manipuleren, om door hun gewenst gedrag te laten zien.

Helaas zijn veel trainingen gericht op het aanleren van trucjes. Deze trucjes komen voort uit zogenaamd wetenschappelijk onderzoek door gedragswetenschappers die zelf tijdens hun universitaire studie allerlei trucjes hebben aangeleerd over, hoe mensen manipuleerbaar zijn. Deze gedragswetenschappers zijn tijdens hun studie door andere gezagsdragers zo gemanipuleerd dat ze inmiddels overtuigd zijn van hún trucjes gelijk.

Door hun titel stralen ze gezag uit over hetgeen ze uitdragen en zal het door velen als waarheid aangenomen worden. Wat weten wij niet universitair geschoolden immers over menselijk gedrag.

Helaas, vind ik inmiddels, worden wij als menselijk ras in types ingedeeld. Elk type vertoont kenmerkende gedragingen. Elk type heeft zijn gebruiksaanwijzing om tot gewenst gedrag (lees manipulatie) te komen. Als u knop X indrukt zult u gedrag Y opmerken. Natuurlijk zijn daar weer afwijkingen in opgemerkt. Deze afwijkingen zijn weer onderverdeeld in sub types met bijbehorende gedragsregulerende handvatten.

Tijdens mijn opleiding en de latere trainingen die ik heb gevolgd heb ik vele schema’s voorbij zien komen. Ik had een honger naar het volgen van trainingen en opleidingen. Als leidinggevende, met een nog redelijk beheersbare chaos om me heen, had ik er behoefte aan om mijn omgeving beter controleerbaar te krijgen. Ik schrijf controleerbaar omdat het woord manipuleerbaar een nogal negatieve klank heeft. Echter manipuleerbaar is wel hetgeen ik tóen wenste.

Ik paste in de praktijk hetgeen ik tijdens de cursus had geleerd actief toe. Een triomf gevoel heb ik vaak ervaren omdat de mensen aan wie ik leiding gaf deden wat ik graag wilde. Gedurende een kortere, of in enkele gevallen langere periode, leek hetgeen ik in de opleiding had geleerd te werken. Echter, iedere keer weer kwam de chaos terug en volgde ik weer een cursus om beter te worden als manager.

Wat ik toen absoluut niet in de gaten had was dat ik constant trucjes toepaste om mensen te veranderen naar voor mij gewenst gedrag. Als manager had ik natuurlijk een prestatie te leveren in het vergroten van de winst van het schoonmaakbedrijf. Ik was mij nog niet bewust van de constante druk en chaos die er in mij heerste. Anderen deden niet wat ik wilde en anderen zorgden er voor dat het door mij gewenste resultaat niet behaald werd. Op dit moment best wel confronterend, ik besefte mij toen niet dat ik precies kreeg wat ik verdiende. Ik kreeg chaos en in mijn ogen slecht presterende mensen. Ik werd in overvloed op mijn wenken bediend.

Verdorie het gaat tóch anders

Hetgeen ik in de trainingen had geleerd werkte niet of maar ten dele. Je zou kunnen zeggen omdat ik de geleerde stof niet correct toepaste. Neem echter van me aan dat ik een trouwe uitvoerder was van hetgeen ik had geleerd. Ik had er ook alle belang bij.

Inmiddels weet ik dat ik toen exact de juiste mensen om me heen had (nu gelukkig ook nog) om mij te confronteren met wat ik in mijzelf mocht/mag veranderen. In mij was op dat moment een grote chaos. Mijn innerlijke roerselen werden in mijn uiterlijke wereld keihard gespiegeld. Met andere woorden de buitenwereld liet me zien waar ik bij mezelf mee aan het werk mocht.

Mijn begin van verandering

Zakelijk gezien ging het mij voor de wind. Een goede positie binnen een mooi schoonmaakbedrijf, een fraaie auto van de zaak en een riante premievrije pensioenopbouw. Ik wist dat er iets niet goed zat, ik overschreeuwde dit en zag daardoor geen enkele reden verandering aan te brengen.

Het keerpunt in mijn leven was een heftige persoonlijke gebeurtenis. Mijn zus, een bijzonder belangrijk persoon in mijn leven kwam te overlijden. Mijn wereld stond op zijn kop. Ik heb niet lang daarna mijn ontslag genomen. Ik kon niet langer met de chaos om me heen omgaan. Er was echter geen chaos om me heen, in mij zat de chaos.

In de jaren erna kwam ik erachter dat ik trucjes toepaste om het gedrag van andere mensen te veranderen. Het lag aan anderen als er dingen verkeerd liepen. De opleidingen en trainingen die ik had gevolgd waren er allemaal op gericht het gedrag bij de mensen aan wie leiding wordt gegeven te veranderen.

Ik word als trainer binnen de schoonmaakbranche regelmatig met mezelf geconfronteerd door het gedrag dat anderen mij laten zien. Natuurlijk word ik nog wel eens boos of reageer ik geïrriteerd. Echter er is een belangrijke verandering. Als ik mijzelf betrap op gedrag waarvan ik de schuld bij een ander neerleg, dan kijk ik altijd tijdens een rustig moment naar wat er in mij geraakt is. Wat is er in mij geraakt dat door een ander aan mij is gespiegeld. Ik sta met meerdere mensen en ik ben de enige die is geraakt dan zegt dat alles over mij. De anderen zijn niet geïrriteerd of boos en we hebben het over dezelfde persoon die het gedrag vertoonde of de opmerking maakte die mij raakte. Die ander heeft dus niets meer gedaan dan een spiegel voor mij te zijn.

Tijdens het verzorgen van mijn trainingen hoor ik vaak van de leidinggevenden dat de schoonmakers fout op fout maken, ongeïnteresseerd zijn, niet klantgericht zijn en niet echt weten waar ze mee bezig zijn. Geweldig om dit te horen want weet je wat ik de humor hier van vindt? Ik hoor dit net zo vaak de schoonmakers vertellen over hun leidinggevenden of over het schoonmaakbedrijf in het algemeen.

Dat er wat moet veranderen moge inmiddels duidelijk zijn. Verandering is echter makkelijker gezegd dan gedaan. De gedachte over verandering blijft vaak een gedachte. Met elkaar denken we wat af. De top bij het schoonmaakbedrijf wil dat de schoonmakers klantgedreven hun werk gaan doen. De schoonmakers denken dat de top wat meer mensgedreven mag zijn.

Ook door denken aan deze veranderingen gaat het vele adviserende bedrijven goed. We hebben NEN in het leven geroepen om te kunnen sturen en controleren. Ineens was er MVO, tekstschrijvers hebben goud verdiend om neer te schrijven hoe goed het allemaal is geregeld binnen het schoonmaakbedrijf. Wij zijn de grootste, wij zijn de beste, wij werken het milieuvriendelijkst en bedenk zo nog maar een paar mooie wervende teksten.

Staat mooi op papier al deze termen. De praktijk is helaas bij veel schoonmaakbedrijven anders. Ze vechten elkaar de tent uit binnen het bedrijf en buiten het bedrijf gunnen ze het concurrerende bedrijf nog niet eens het verlies. Ja tijdens een kerstbijeenkomst, een congres of een sportief uitje gefingeerd aardig tegen elkaar doen en achter elkaars rug de ander bespotten. Helaas uit eigen ervaring de praktijk. Het blijft niet goed gaan bij het schoonmaakbedrijf dus gaan we weer wat nieuws bedenken of er een nieuw bedacht keurmerk tegen aan gooien. Een bodemloze put en de schoonmaakbedrijven gaan met hernieuwde energie door met deze ratrace.

Verander plannen zijn meestal gericht op rationele zaken zoals doelstellingen en groeiambities. Hier ligt in mijn optiek de basis van alle problemen die er nu ervaren worden bij schoonmaakbedrijven en hun klanten. Veranderen heeft niets met rationaliteit te maken.
Ik ben van mening dat er een belangrijk gedragscomponent over het hoofd wordt gezien. Het gedragscomponent dat ik bedoel is tweeledig. Het betreft een werkwoord en een intrinsieke motivatie: de bereidheid om jezelf te vera? Weet je nog?nderen. Verandering niet omdat het opgelegd is, maar omdat jij het graag wilt. Je hebt ingezien dat de verandering begint bij jezelf. Wees hier echt oprecht in. Het is geen trucje dat je uit gaat halen. Trucjes geven trucjes. Oprechtheid geeft oprechtheid. Waar je oprechte aandacht aan geeft dat zal groeien.

Verander processen zijn momenteel in de meeste gevallen nog gebaseerd op rationaliteit en de grote factor Angst. Als jij dit niet doet dan ben jij je baan kwijt. Niet echt een goede motivator, de factor angst. Ogenschijnlijk doet de ander wat je wilt maar heb je echt het gevoel dat de ander écht doet wat je wilt? Wordt wakker je plant het zaadje van angst in jezelf. Je moet constant controleren of de ander het werk wel correct uitvoert. Constante waakzaamheid.

Best wel vreemd want de directie van het schoonmaakbedrijf zegt in hun uiting dat ze MVO en klantgerichtheid hoog in het vaandel hebben staan. Op de werkvloer is dit echter niet merkbaar. De achterdeur van het schoonmaakbedrijf staat wagenwijd open en het wisselen van personeel lijkt sprekend op de drukte bij een duiventil. Het acquireren kan maar net het tempo bijhouden van het aantal vertrekkende klanten. Alles binnen het schoonmaakbedrijf is tot in de puntjes beschreven door een uitmuntende tekstschrijver. Een fraaie uitwerking van de vele heide sessies en dure externe adviseurs. En toch werkt het allemaal niet. Gek hè, er is immers niets veranderd.

Misschien ben je zelf directeur of leidinggevende bij een schoonmaakbedrijf. Wees eens eerlijk. Herken je zaken binnen je eigen organisatie?

Weet, wat je als persoon geeft, krijg je terug. Hoe mooi je het ook beschreven hebt. We praten niet over een bedrijf. Een bedrijf bestaat bij de gratie van mensen. Het veranderen begint niet bij het bedrijf. Het begint bij mensen. Bij jou!

Kijk nou eens eerlijk naar jezelf. Je verwijt de ander dat die niet betrouwbaar is of het werk niet goed uitvoert. Ben je zelf altijd betrouwbaar en doe je je werk altijd goed? Echt waar?

Ben je altijd klantgedreven?  Of trek je of zakelijk of privé wel eens iemand het vel over de oren? Je krijgt precies terug wat je geeft met daarbij de mensen / personeel wat je nodig hebt om je eigen verander punten onder ogen te zien.

Wordt er in de MVO uiting binnen het bedrijf gesproken over opleiden van mensen omdat dat zo mooi staat bij de klant? Of leidt je mensen op omdat dit een CAO verplichting is? Vergeet het maar dat je gemotiveerde, klantgedreven schoonmakers aan het werk hebt.

Vind je het als persoon écht belangrijk omdat je daadwerkelijk en oprecht van binnen voelt dat schoonmakers geschoold moeten worden, dan krijg je gemotiveerd personeel. Echte uitingen ontmoeten echte reacties en die kunnen wel eens uit een onverwachte hoek komen. Dit vraagt echter wel om je kwetsbaar op durven te stellen en vanuit echte belangstelling naar de ander te luisteren. Durven zeggen dat je het niet weet. Bereidheid te verwonderen. Degene aan wie je het meest twijfelt of ergert kan wel eens je grootste leermeester zijn.

Ik heb gemotiveerde klantgedreven schoonmakers ontmoet tijdens mijn trainingen die ik voor SVS opleidingen verzorg. Zonder uitzondering hadden die schoonmakers leidinggevenden en directie die vanuit een oprechte intrinsieke motivatie hun werknemers coachen door zelf het goede voorbeeld te geven. Dat goede voorbeeld was geen trucje, ze zijn gewoon het goede voorbeeld.

De schoonmakers die voor een van binnenuit oprecht bedrijf werken hebben geen papieren MVO nodig. Die zijn zelf gemotiveerd omdat ze niet anders om zich heen zien. Die willen zelf een opleiding om nog beter in hun vak te worden.

Dus…… waar kies jij voor? Ga je door met lijden of wordt het leiden?

Ik wens je veel verwondering.

Jaap Niezen